جاروبک جرثقیل یکی از مهمترین قطعات انتقال برق در سیستمهای جرثقیل سقفی و دروازهای است. این قطعه، وظیفهی انتقال جریان برق از شینه (ریل برقرسانی) به موتورهای حرکت طولی یا عرضی جرثقیل را بر عهده دارد. در واقع، بدون جاروبک، جرثقیل نمیتواند برق لازم برای حرکت را دریافت کند. این قطعه معمولاً بهصورت کشویی روی شینهها حرکت میکنن و همزمان جریان برق را به دستگاه منتقل میکند.

نحوه عملکرد جاروبک جرثقیل در سیستم شینهای
نقش جاروبک جرثقیل در بسیاری از جرثقیلهای سقفی و دروازهای، به این صورت است که برق مورد نیاز برای حرکت دستگاه از طریق سیستمهای شینهای تأمین میشود. در این سیستمها، چند ریل فلزی (معمولاً از جنس مس یا آلومینیوم) بهعنوان مسیر انتقال برق عمل میکنند. جاروبکها با اتصال به این ریلها، جریان الکتریکی را از شینه به موتورهای طولی یا عرضی جرثقیل منتقل میکنند.
جاروبک جرثقیل سقفی بهوسیلهی یک براکت فلزی و فنر کششی روی شینه قرار میگیرد و در زمان حرکت جرثقیل، تماس خود را با ریل حفظ میکند. این تماس پیوسته باعث انتقال بدون وقفه برق میشود. در واقع، بدون وجود جاروبک یا در صورت خرابی آن، موتورهای جرثقیل نمیتوانند حرکت کنند یا ممکن است با قطعی و اختلال مواجه شوند.
انواع جاروبک جرثقیل سقفی
جاروبکها با توجه به نوع کاربرد، شدت جریان، شرایط محیطی و ساختار جرثقیل، در مدلها و انواع مختلفی تولید میشوند. انتخاب صحیح نوع جاروبک میتواند تأثیر مستقیم بر عملکرد ایمن و مداوم جرثقیل داشته باشد.
در ادامه، با انواع رایج جاروبک جرثقیل و ویژگیهای آنها آشنا میشویم:
انواع اصلی جاروبک جرثقیل بر اساس جنس و کاربرد:
مناسب برای جرثقیلهای سبک تا متوسط. جنس نرمتری دارد و با شینه اصطکاک کمتری ایجاد میکند. رسانایی خوبی دارد و تعویض آن آسان است.
- جاروبک فلزی (برنجی یا آلومینیومی):
برای جرثقیلهای صنعتی با فشار کاری بالا استفاده میشود. دوام بالا، مقاومت در برابر حرارت و قابلیت عبور جریانهای قویتر از ویژگیهای آن است.
- جاروبک ترکیبی (زغال+فلز):
ترکیبی از مزایای مدل زغالی و فلزی را ارائه میدهد. معمولاً در شرایط خاص صنعتی یا محیطهای پرتنش استفاده میشود.
- جاروبک تکفاز یا سهفاز:
بسته به نوع برق مورد نیاز جرثقیل (تکفاز یا سهفاز)، جاروبک مناسب باید انتخاب شود.
- مدل ثابت یا متحرک:
برخی جاروبکها در محل ثابت نصب میشوند، در حالیکه مدلهای دیگر همراه با حرکت جرثقیل در طول ریل جابجا میشوند.
جدول مقایسه انواع جاروبک جرثقیل:
نوع جاروبک |
جنس |
مناسب برای |
مزایا |
معایب |
زغالی |
زغال |
جرثقیلهای سبک و نیمهسنگین |
انعطاف بالا، آسیب کمتر به ریل |
عمر کوتاهتر، سایش سریعتر |
فلزی |
برنج/آلومینیوم |
جرثقیلهای صنعتی سنگین |
مقاومت بالا، عبور جریان قوی |
احتمال سایش بیشتر شینه |
ترکیبی |
زغال + فلز |
محیطهای صنعتی خاص |
تعادل میان رسانایی و دوام |
قیمت بالاتر |
تکفاز یا سهفاز |
متنوع |
بسته به ساختار برق سیستم |
سازگاری دقیق با نوع برق دستگاه |
نیاز به انتخاب دقیق |
ثابت یا متحرک |
متنوع |
شرایط نصب و طراحی جرثقیل |
تطبیقپذیری با موقعیتهای مختلف |
نیازمند دقت در انتخاب طراحی |
کاربردهای جاروبک جرثقیل در صنایع مختلف
جاروبک جرثقیل بهعنوان یکی از اجزای اصلی در سیستم برقرسانی، در بسیاری از محیطهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد. این قطعه در هر جایی که نیاز به انتقال پایدار برق به یک دستگاه متحرک وجود داشته باشد، نقشی کلیدی ایفا میکند.
برخی از کاربردهای رایج جاروبک در صنعت عبارتاند از:
- کارخانههای فولاد و فلزات سنگین
برای جرثقیلهایی که در حمل ورقهای سنگین یا کویلهای فلزی فعالیت میکنند، انتقال برق بدون وقفه بسیار حیاتی است.
- سالنهای مونتاژ خودروسازی و خطوط تولید اتوماتیک
در این نوع خطوط، حرکات جرثقیل باید کاملاً هماهنگ و بدون قطعی باشد تا روند تولید متوقف نشود.
- انبارهای بزرگ لجستیکی و سردخانهها
که در آنها جرثقیلهای سقفی سبک و نیمهسنگین در حرکت مداوم هستند.
- جرثقیل سقفی مگنتی
در جرثقیلهایی که با سیستم مگنت برای بلند کردن آهنآلات استفاده میشوند، جریان برق هم برای موتور حرکتدهنده و هم برای مگنت نیاز است. به همین دلیل، از جاروبکهای مقاوم با آمپراژ بالا استفاده میشود.
- جرثقیلهای برند دماگ (Demag)
برند دماگ یکی از شناختهشدهترین تولیدکنندگان جرثقیل سقفی در سطح بینالمللی است. در این سیستمها، جاروبک جرثقیل سقفی دماگ نقش حیاتی در تأمین برق ایفا میکند. این نوع جاروبکها بهصورت اختصاصی برای ساختار و سیستم برقرسانی این برند طراحی شدهاند و استفاده از مدلهای غیر استاندارد ممکن است باعث بروز اختلال در عملکرد جرثقیل شود.
در مجموع، انتخاب نوع مناسب جاروبک بسته به صنعت و کاربرد، میتواند به افزایش عمر مفید سیستم و کاهش خرابیهای احتمالی کمک کند.
تفاوت جاروبک با سایر سیستمهای انتقال برق در جرثقیلها
در سیستمهای جرثقیلی، چند روش برای انتقال جریان برق به بخشهای متحرک وجود دارد؛ از جمله استفاده از کابلهای جمعشونده (Reel Cable)، باسبار (Busbar) و ریل برق. اما چرا بسیاری از متخصصان صنعتی، جاروبک جرثقیل سقفی را انتخاب میکنند؟
در ادامه، تفاوتها و مزایای نسبی هر روش را بررسی میکنیم:
1. کابل جمعشونده (قرقره کابلبر)
در این روش، کابل روی قرقرهای سوار میشود که هنگام حرکت جرثقیل باز و بسته میشود.
مشکلات:
- مستعد پارگی یا پیچخوردگی
- نیاز به نگهداری مداوم
- محدودیت در طول و زاویه حرکت
2. باسبار (Busbar)
باسبار، یک نوار رسانای ضخیم و ثابت است که معمولاً در سیستمهای سنگین استفاده میشود.
ویژگیها:
- ظرفیت جریان بالا
- مناسب برای خطوط مستقیم با تکرار زیاد
- گرانقیمت و پیچیده در نصب
3. ریل برق (شینه)
شبیه باسبار است اما با پروفیل آلومینیومی یا مسی سادهتر و معمولاً همراه با جاروبک استفاده میشود.
4. جاروبک جرثقیل
جاروبک روی شینه سوار میشود و هنگام حرکت، جریان را بدون قطعی به دستگاه منتقل میکند.
مزایای اصلی:
- انتقال برق یکنواخت در مسیر حرکت
- اشغال فضای کم
- خرابی کمتر نسبت به کابل
- مناسب برای محیطهای صنعتی با حرکت مداوم
- نصب آسان و هزینه نگهداری پایین
جدول مقایسه کلی:
روش انتقال برق |
مزایا |
معایب |
کابل جمعشونده |
ساده در طراحی اولیه |
خرابی بالا، محدودیت حرکتی |
باسبار |
انتقال قدرتمند، مناسب جرثقیل سنگین |
هزینه بالا، نصب پیچیده |
ریل برق |
انتقال پایدار، هزینه متوسط |
نیاز به جاروبک، حساس به نصب نامناسب |
جاروبک + ریل برق |
سبک، ایمن، مقرونبهصرفه |
نیاز به بررسی دورهای و تمیزکاری |
مزایا و معایب استفاده از جاروبک در جرثقیلهای سقفی
جاروبک جرثقیل سقفی، بهعنوان یک سیستم انتقال برق پویا، مزایای متعددی دارد که آن را به گزینهای محبوب برای تجهیزات صنعتی متحرک تبدیل کرده است. در عین حال، مانند هر سیستم دیگری، محدودیتها و نکاتی نیز دارد که در ادامه بررسی میکنیم:
مزایای جاروبک جرثقیل سقفی:
- انتقال پایدار برق حین حرکت:
حتی در مسیرهای طولانی یا پررفتوبرگشت، جریان برق بدون قطعی منتقل میشود.
- کاهش هزینههای نگهداری نسبت به کابلهای جمعشونده:
چون قطعات مکانیکی پیچیده یا قرقره ندارد.
- قابلیت تحمل جریان بالا:
بهخصوص در مدلهای صنعتی و فلزی.
- نصب سریع و آسان:
بدون نیاز به تجهیزات خاص یا فضای زیاد.
- اشغال فضای کمتر نسبت به دیگر سیستمها:
بسیار مناسب برای محیطهای صنعتی با محدودیت فضا.
معایب جاروبک جرثقیل سقفی:
- حساسیت به گرد و غبار یا آلودگی محیطی:
در محیطهای صنعتی آلوده، ممکن است سطح تماس الکتریکی آسیب ببیند.
- نیاز به بازرسی دورهای:
برای اطمینان از سلامت فنر و قطعات متحرک.
- احتمال سایش در مدلهای زغالی:
نیاز به تعویض منظم قطعه زغالی (برس).
راهنمای انتخاب جاروبک جرثقیل مناسب
برای انتخاب جاروبک مناسب بر اساس نوع و ظرفیت جرثقیل، به چند نکته توجه داشته باشید:
• ظرفیت جرثقیل: برای جرثقیلهای با ظرفیت بالا، از جاروبکهای فلزی یا صنعتی استفاده کنید.
• نوع شینه: بعضی جاروبکها فقط با شینههای خاص سازگار هستند.
• شدت جریان مورد نیاز: حتماً آمپراژ مصرفی دستگاه را بررسی کرده و متناسب با آن جاروبک انتخاب کنید.
• محیط نصب: در محیطهای پرگردوغبار بهتر است از مدلهایی با محفظه محافظ استفاده شود.

چگونه بفهمیم جاروبک جرثقیل نیاز به تعویض یا سرویس دارد؟
- کاهش سرعت یا قطع ناگهانی حرکت جرثقیل
- جرقه زدن بیش از حد هنگام کارکرد
- سایش بیش از حد در قسمت زغالی یا فنر
- لق شدن یا گیرکردن جاروبک در شینه
در صورت مشاهده این موارد، بهتر است بلافاصله جاروبک بررسی و در صورت لزوم تعویض شود.
نکات نصب و نگهداری جاروبک جرثقیل سقفی
- از تماس کامل جاروبک با شینه اطمینان حاصل کنید.
- پیچهای اتصال را بهدرستی محکم کنید.
- در بازههای ۳ تا ۶ ماهه وضعیت ظاهری و عملکرد جاروبک را بررسی کنید.
- از نصب آن در مسیرهایی با انحراف زیاد یا فشار غیرعادی خودداری کنید.
قیمت جاروبک جرثقیل و عوامل مؤثر بر آن
قیمت جاروبک جرثقیل بسته به موارد زیر متغیر است:
- برند و کشور سازنده
- تعداد پل (تک پل، دو پل، چهار پل و…)
- نوع متریال (زغالی، فلزی، ترکیبی)
- آمپراژ قابل پشتیبانی
- نوع نصب و متراژ مورد نیاز
برای دریافت قیمت جاروبک جرثقیل رافد صنعت و مشاوره خرید میتوانید با پشتیبانی ما تماس بگیرید.
نحوه سفارش یا خرید اینترنتی جاروبک جرثقیل سقفی
در فروشگاه ما، میتوانید انواع جاروبک جرثقیل را بهصورت اینترنتی سفارش دهید. برای خرید کافیست:
1. مدل موردنظر را انتخاب کنید.
2. مشخصات فنی را بررسی کرده و با جرثقیل خود تطبیق دهید.
3. سفارش را ثبت کرده و در کمترین زمان تحویل بگیرید.
همچنین در صورت نیاز به مشاوره، پشتیبانهای فنی ما همراه شما هستند.
سوالات متداول درباره جاروبک جرثقیل
1.آیا جاروبک برای جرثقیلهای سبک هم استفاده میشود؟
بله، فقط نوع آن باید متناسب با جریان مصرفی باشد.
2.آیا میتوان از یک جاروبک برای چند خط شینه استفاده کرد؟
خیر، هر جاروبک معمولاً برای یک فاز یا یک مسیر طراحی شده است.
3.آیا تعویض جاروبک نیاز به تخصص دارد؟
نصب و تعویض آن ساده است، اما برای اطمینان بیشتر بهتر است توسط تکنسین انجام شود.